آذر ۱۴, ۱۳۹۶
مکانیسم دفاعی برای فراموشی بعضی خاطرات
در فراموشی تجزیه‌ای یا یاد زدودگی تجزیه‌ای (Dissociative Amnesia) که قبلا یاد زدودگی روان‌زاد خوانده می‌شد، یک مکانیسم دفاعی است که فرد قادر نیست جزئیات و تجربیات شخصی مهمی را که معمولا با رویدادهای آسیب‌زا یا خیلی استرس‌زایی ارتباط دارند، به یاد آورد.
- ناتوانی در به خاطر‌آوردن اطلاعات، معمولاً مربوط به رویدادهای تروماتیک و استرس‌آمیز می‌‌باشد.
- ناتوانی در به خاطر‌آوردن جزئیات و تجربیات شخصی مهمی که معمولاً با رویدادهای آسیب‌زا یا خیلی استرس‌زایی ارتباط دارد.
این ناتوانی در یادآوری را نمی‌توان به کژکاری مرتبط با آسیب مغزی یا داروها نسبت داد، و با فراموشی عادی نیز قابل توجیه نیست. افراد مبتلا به یاد زدودگی تجزیه‌ای معمولا از شکاف یا یک رشته شکاف‌هایی در حافظه‌ی مربوط به رویدادهای ناراحت‌کننده‌ی گذشته یا قسمت‌هایی از زندگی‌شان خبر می‌دهند. یاد زدودگی تجزیه‌ای نادر است، با این حال شایعترین نوع اختلال تجزیه‌ای است. این اختلال بعد از دو جنگ جهانی مقدار زیادی توجه را به خود جلب کرد. در این جنگها، خیلی از افراد مبتلا به آسیب مرتبط با جنگ، دچار یاد زدودگی شدند.
فراموشی تجزیه‌ای چیست
اختلال فراموشی، گروهی از بیماری‌های روان‌پزشکی است که در آنها آگاهی فرد از محیط‌ا‌ش مختل می‌شود و به اصطلاح، در ذهن بیمار، تجزیه و گسستی به وجود می‌آید که اختلال درحافظه بروز می‌کند.
به شکل عام‌تر، تجزیه یا گسست یکی از سازوکارهای دفاعی است که افراد در رویارویی با حوادث آسیب‌زننده و پراسترس به کار می‌برند. در واقع، فرد با استفاده از این مکانیسم دفاعی می‌خواهد با تجزیه یا گسست بخشی از ادراک، افکار و احساسات مرتبط با آن، شرایط را از ذهن خود دور نگه دارد یا به شکلی تغییر یافته با آن روبرو شود.
اگر میزان به‌کارگیری این مکانیسم دفاعی مغزی، زیاد و شدید باشد به‌طوری که باعث ناراحتی و کاهش عملکرد فرد و روابط اجتماعی‌اش شود در این حالت می‌گوییم او دچار اختلال فراموشی شده است.
وقتی فردی یک آسیب و رویداد غیر‌منتظره را تجربه می‌کند، مثلاً شاهد مرگ یا آسیب جدی به بستگان و حتی یک غریبه است، ناگهان ذهنش با میزان اطلاعات پراسترسی مواجه شود که توانایی درک آن را ندارد.
در چنین حالتی ممکن است ساز کار دفاعی تجزیه به کمک او بیاید و وجوه یا بخش‌هایی از این حادثه را از خاطر ببرد. اما اگر میزان استفاده از این مکانیسم دفاعی یا شدت آن، چنان زیاد باشد که فرد دچار ناراحتی یا افت عملکرد شود، دیگر کاربرد این مکانیسم دفاعی، سازگارا نه نیست و باعث بروز اختلال در فرد می‌شود.
ریشه در کودکی
احتمال بروز این اختلال‌ها در افرادی که در دوره کودکی در معرض آزار و بد رفتاری عاطفی، جسمی یا جنسی بوده‌اند، بیشتر است. زیرا ذهن کودک، قدرت تحلیل و درک اتفاقات استرس‌زای شدید یا تجربه‌هایی که با سن او متناسب نیستند را ندارد و در واقع از همان ابتدا با استفاده از مکانیسم دفاعی تجزیه یا گسست، سعی می‌کند با ناملایمات کنار بیاید و با تجزیه‌کردن تجربه‌ها در ذهن خود، شرایط پیش‌آمده را پشت‌سر بگذارد.
این کودکان در بزرگسالی بیش از دیگران ممکن است دچار اختلال‌های تجزیه‌ای شوند.
ویژگی‌های تشخیصی یاد زدودگی تجزیه‌ای
افراد مبتلا به این اختلال یک یا چند رویداد را تجربه می‌کنند که در مدت وقوع آنها قادر نیستند اطلاعات شخصی مهم، معمولا از نوع آسیب‌زا یا استرس‌زا را به یاد آورند که کاملا از فراموشی معمولی فراتر است.
این اختلال در نتیجه‌ی اختلال روانی دیگر، مصرف مواد، یا بیماری جسمانی یا عصبی روی نمی‌دهد.
نشانه‌های ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظه‌ای را به وجود می‌آورند.
انواع فراموشی تجزیه‌ای
۱- فراموشی موضعی: شایعترین نوع است فرد تمام رویدادهایی را که در فاصله زمانی مشخصی اتفاق افتاده‌اند، فراموش می‌کند .
۲- فراموشی انتخابی: در این نوع فراموشی، شخص قسمتی از حوادث را فراموش می‌کند .
۳- فراموشی فراگیر (تعمیم یافته ): در این نوع فراموشی فرد نمی‌تواند هیچ چیزی از زندگی‌اش را به یاد آورد .
۴- فراموشی پیوسته (دوام دار): عبارت از ناتوانی در یادآوری رویدادها از تاریخ به خصوصی تا زمان حال.
برای مراجعه به روانشناس در رشت روی لینک تعیین وقت مشاوره کلیک نمایید.
