آذر ۱۸, ۱۳۹۶
شناخت راه‌های تصمیم‌گیری بهتر
عوامل موثر در قدرت تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری نقش گسترده‌ای در زندگی آدمی دارد. از تصمیم‌گیری‌های جزئی در امور کوچک گرفته، تا تصمیم‌گیری‌های بسیار بزرگ و پراهمیت. برخی از تصمیم‌گیری‌ها چنان به راحتی صورت می‌گیرند که شاید ما چندان توجهی به آنها نمی‌کنیم، اما در مقابل مسائلی نیز در زندگی وجود دارند که اقدام به تصمیم‌گیری در مورد آنها شاید مدت زمان طولانی وقت لازم داشته باشد. در هر حال اهمیت این تصمیم‌گیری‌ها به لحاظ اهمیتی که اکثر آنها در سرنوشت فرد دارند، بسیار زیاد است و چه بسا تعلل در شناخت راه‌های تصمیم‌گیری بهتر، عواقب جبران ناپذیری را برای فرد به بار آورد.
عوامل موثر در قدرت تصمیم‌گیری
۱- نوع مشکل
در مورد سهولت تصمیم‌گیری، نوع مشکل نقش اساسی دارد. مشکلات کوچکتر معمولا خیلی راحت‌تر حل می‌شوند، چون تصمیم‌گیری در مورد آنها راحت‌تر صورت می‌گیرد. اما مشکلات پیچیده‌تر به لحاظ نیازی که به اطلاعات تخصصی‌تر دارند و اغلب چند جنبه مختلف از زندگی فرد را شامل می‌شوند، با روند کند تصمیم‌گیری مواجه هستند. علاوه بر این مشکلاتی نیز وجود دارند که زمان در تصمیم‌گیری برای آنها بسیار اهمیت دارد. بطوری که در یک مدت زمان کوتاه، باید تصمیم‌گیری مهمی را انجام دهد. در مورد این نوع موارد توجه به قدرت تصمیم‌گیری و بالا‌بردن توان آن حائز اهمیت است.
۲- آشنائی فرد با موضوع مورد تصمیم‌گیری
هرچه فرد اطلاعات و آگاهی‌های بیشتری در زمینه موضوع مورد تصمیم‌گیری داشته باشد، قدرت تصمیم‌گیری فرد بالاتر خواهد بود. آنچه که در اکثر موارد فرد را با شکست در تصمیم‌گیری یا تصمیم‌گیری اشتباه مواجه می‌سازد، نداشتن اطلاعات و تخصص کافی می‌باشد. به عنوان مثال مساله تصمیم‌گیری در مورد انتخاب رشته تحصیلی نمونه‌ای از مواردی است که نیاز به داشتن اطلاعات از شرائط رشته‌ها دارد. اگر فرد شناخت کاملی از زمینه‌ای که رشته تحصیلی مورد نظر به آن می‌پردازد، نداشته باشد، به احتمال قوی انتخاب درستی که با زمینه علائق و استعدادهای او همخوانی داشته باشد، نخواهد داشت.
۳- اعتماد به نفس و قدرت تصمیم‌گیری
افرادی که دارای اعتماد به نفس بالایی هستند، از قدرت تصمیم‌گیری بالاتری برخوردار هستند و در شرایط بحرانی قادر به تصمیم‌گیری‌های مناسب می‌باشند. در حالی که افراد دارای اعتماد به نفس پائین، اغلب در تصمیم‌گیری‌های خود دچار مشکل هستند. آنها شاید برای امور خیلی جزئی، زمان خیلی زیادی صرف کنند تا تصمیم‌گیری لازم را انجام دهند و برخی از آنها حتی از شرائطی که آنها را ناگزیر از تصمیم‌گیری می‌کند، فرار می‌کنند. به همین علت است که این افراد ریسک پذیری کمتری از خود نشان می‌دهند.
۴- افسردگی و قدرت تصمیم‌گیری
در میان تمام علائمی که افسردگی دارد، ناتوانی در تصمیم‌گیری از علائم اساسی است. فرد افسرده حتی برای مسائل جزئی روزمره، فاقد قدرت تصمیم‌گیری است. بی‌حوصلگی و خلق پائین او، قدرت تصمیم‌گیری او را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و این مساله زمانی شدت پیدا می‌کند که ناامیدی در فرایند تصمیم‌گیری او دخالت می‌کند. فرد افسرده امیدواری کمتری به آینده دارد. بنابراین با بدبینی با مسائل برخورد می‌کند و توجه بیش از حد به ابعاد منفی مسائل او را از تصمیم‌گیری مناسب محروم می‌سازد. او از هر کاری که نیاز به صرف انرژی، چه کم و چه زیاد دارد، دوری می‌کند. تصمیم‌گیری فرایندی است که به انرژی فکری زیادی نیازمند است.
۵- اضطراب و قدرت تصمیم‌گیری
اضطراب بر روی بسیاری از فرایندهای ذهنی انسان تاثیر مخرب دارد. شاید معروفترین تاثیر اضطراب، روی حافظه باشد. زمانی که دانش‌آموز احساس می‌کند در پاسخ سوالی که آشنایی کاملی با آن دارد، حافظه‌اش از کار می‌افتد، سرش خالی می‌شود و احساس می‌کند هیچ مطلبی به ذهنش نمی‌رسد. همین اتفاق در فرایند تصمیم‌گیری اتفاق می‌افتد.
اولا اضطراب مانع از آن می‌شود که فرد بتواند از اندوخته‌های ذهنی خود، از تجارب و اطلاعات خود در فرایند تصمیم‌گیری استفاده کند. چون هیچ مطلب و تجربه‌ای که برای او یاری‌کننده باشد، به ذهنش نمی‌رسد و آنچه به ذهنش می‌رسد، بسیار دست و پا شکسته و فاقد سودمندی لازم است. از سوی دیگر اضطراب نگرانی فرد را از احتمال شکست افزایش می‌دهد، قدرت ریسک پذیری او را کاهش می‌دهد و اجازه نمی‌دهد که فرد در کمال آرامش تمام جوانب را مورد بررسی قرار دهد. از این رو فرد مضطرب یا خیلی عجولانه تصمیم می‌گیرد و یا به قدری تصمیم‌گیری را طولانی می‌کند تا فرصتهای طلایی را از دست می‌دهد.
آشنائی با روال منطقی تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری همچون حل یک مساله ریاضی از فرمول‌ها و مراحل منظمی تبعیت می‌کند. آشنائی فرد با روند تصمیم‌گیری منطقی احتمال موفقیت او را در تصمیم‌گیری افزایش خواهد داد. فرد با آگاهی از اینکه روال تصمیم‌گیری او درست است، با قدرت و اعتماد بیشتری عمل خواهد کرد و خواهد توانست تمام جوانب قضیه را مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. روال منطقی تصمیم‌گیری هرچند از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد، اما از یک اصول کلی تبعیت می‌کند، که فرد را به نتیجه‌گیری و اتخاذ تصمیم مناسب رهنمون می‌شود.
راهبردهای عملی برای افزایش قدرت تصمیم‌گیری
اعتماد به نفس داشته باشید. برای اینکار پیروزی‌های قبلی خود و توانایی‌های خود را همواره مدنظر داشته باشید.
علائم و ناراحتیهای خود را که در قدرت تصمیم‌گیری شما دخالت می‌کنند، بشناسید و تلاش کنید آنها را رفع کنید.
تغذیه مناسب داشته باشید. تغذیه مناسب با افزایش قوای ذهنی، در تمام زمینه‌های ذهنی قدرت شما را بالا خواهد برد.
معلومات خود را افزایش دهید. افزایش معلومات هم در مسائلی که در حال حاضر باید برایشان تصمیم‌گیری کنید، لازم است و هم در افزایش معلومات به صورت کلی و روزانه در موارد مختلف مدنظر است.
در حین تصمیم‌گیری، تلاش کنید موضوع را از جنبه‌های مختلف بشناسید و به ابعاد مختلف آن پی ببرید.
از افراد آشنا به موضوع حتما کمک بگیرید.
از یک نظم منطقی برای تصمیم‌گیری استفاده کنید. به عنوان نمونه می‌توانید مشقهای مختلف تصمیمتان را بررسی کنید، دلایل مخالفت و موافقت خود را بر هر مشق یادداشت کنید. به این ترتیب و با الویت‌بندی و امتیاز‌دادن به زمینه‌هایی که با آنها موافق هستید، تصمیمی را اتخاذ کنید که کمترین شکست و بیشترین احتمال پیروزی را به همراه داشته باشد.
همواره به یاد داشته باشیم که در اکثر انتخاب‌های ما، انتخاب کامل و بدون عیب و نقصی وجود ندارد و هر انتخاب ما متضمن از دست‌دادن امتیازاتی است که دیگر انتخاب‌ها می‌توانستند داشته باشند. به عبارتی تصمیم‌گیری بر اساس بیشترین امتیاز و کمترین احتمال شکست انجام می‌شود.
