اردیبهشت ۶, ۱۳۹۷
فرایندی ناخودآگاه برای حل آرزوهای ناکام
تصعید یا والایش
والایش یا تصعید، یکی از مکانیسم‌های دفاعی روانی است.
در ابتدا باید بدانید که اصولا این مکانیسم‌های روانی چه هستند؟
ما نیاز داریم که بعضی اوقات از خود و ذهن خودآگاهانه محافظت کنیم و اضطراب، رنجش، درد، خشم، اندوه، سرخوردگی و تنش خود را کاهش بدهیم. ما نیاز داریم که گاهی با واقعیت کنار بیاییم و شرایط پیرامونی خود سازگار شویم.
گاهی هم لازم است که بعضی از جنبه‌های منفی روانی خود را در ناخودآگاه محصور کنیم. گاهی هم لازم است که برای جلوگیری از خجالت‌زدگی در مقابل دیگران، احساس گناه، حفظ ابرو، اعتماد به نفس و عزت نفس، یک سری «بازی‌های روانی» کنیم.
بنابراین در همه این موارد «اغلب» به صورت ناخودآگاه، حقیقت را تحریف، انکار یا تضعیف می‌کنیم و به چیزی دیگر تبدیل می‌کنیم.
مکانیسم‌های دفاعی انواع بسیار متنوعی دارند.
یکی از اشکال مکانیسم‌های دفاعی، چیزی است به نام تصعید یا والایش:
والایش عبارت است از فرایند ناخودآگاه حل آرزوهای ناکام از طریق فعالیت‌هایی که از نظر اجتماعی مقبول و پذیرفته است. فروید بر این باور بود که می‌توان هنر، موسیقی، رقص، شاعری، تحقیق علمی و دیگر فعالیت‌های خلاقانه را برای کاتالیزه کردن انرژی‌های مختلف در جهت رفتارهای سازنده به کار برد. مثلاً اشخاص بسیار پرخاشگر ممکن است به ارتش بروند یا به ورزش بوکس روی بیاورند یا به دیگر ورزش‌های رزمی بپردازند. به باور فروید تقریباً همه آرزوهای قوی ممکن است والایش شوند. والایش در سطح ناخودآگاه روی می‌دهد. کسانی که شخصیت مضطرب دارند ممکن است ترس خود را از انتقاد شدن و تحویل گرفته نشدن با تلاش‌های خود برای خشنود ساختن دیگران والایش نمایند.
- یک شخص با تمایل به فراوان به درگیری‌های فیزیکی و استفاده از سلاح سرد، ممکن است تبدیل به یک ورزشکار حرفه‌ای هنرهای رزمی یا جراح شود.
- فردی با تمایل فراوان به جنایت ممکن است تبدیل به یک پلیس یا قاضی بسیار سخت‌گیر شود و با صدور احکام شدید برای مفسدان، تمایلات خود را تصعید کند.
- مثلا ممکن است شخصی که بالقوه استعداد تبدیل شدن به یک دیکتاتور بد را دارد، در یک مکانیسم والایشی تبدیل به رئیس یک شرکت بزرگ اقتصادی یا فناوری شود.
- یا کسی با تمایلات قوی جنسی و ناپسند برای جامعه، تبدیل به یک هنرمند و نویسنده بزرگ شود.
گاهی براى ارضاء خواسته‌هائى مرحوم مانده، مى‌توان از راه‌هاى اجتماع‌پسند و معقول استفاده نمود. جبران مثبت محرومیت‌هاى شدید زندگی به کمک اعمال اجتماع‌پسند را ‘تصعید’ مى‌نامند. مثلاً گاهی شخص محرومیت کشیده قسمت زیادی از وقت خود را صرف پیشرفت و کسب موفقیت مى‌کند تا از فشارهای روانی فرار کند این فرد مى‌تواند هیجان و تنش روانی خود را با کار بکاهد و از راه فعالیت‌هاى مطلوب و مثبت براى سازگاری و جبران محرومیت‌ها اقدام کند و یا اینکه به خلق آثار هنری بپردازند.
بسیاری از افراد بزرگ و برجسته، به‌منظور جبران کمبودهای جسمی و روانی خود با پشتکار و با استفاده از هوش و توانمندی ذهنی خود توانسته‌اند بشریت را مصیبت‌ها و بلاها عظیم رهائی بخشند. حتی گاهی تصعید یا والایش را یک مکانیزم دفاعی تلقی نمى‌کنند بلکه گفته مى‌شود که افراد بالغ و باهوش این روش مطلوب را برمى‌گزینند و بدان عمل مى‌نمایند.
می توانید بیماری هیستری Hysteria چیست؟ را مطالعه کنید.
اگر بخواهیم این مکانیزم را در دوران کودکی تشریح کنیم، باید گفت که طفل همان ابتدای زندگی در برابر امیال محدود شده توسط جامعه و به ویژه خانوادهاش، با مکانیزم والایش به دفاع میپردازد. کودک به تدریج میکوشد امیال ارضاء نشده و سرکوب شده خود را به شکلی دیگر بر آورده کند، به نحوی که مورد اعتراض و انتقاد دیگران واقع نگردد. بنابراین امیال ابتدایی متعادلتر شده، تغییر جهت داده، با چهرهای جامعه‌پسند خود را در فعالیت های هنری، ادبی، مذهبی، علمی و … نشان دهد و سبب پیشرفت فرهنگ و تمدن جامعه گردد. در واقع فرد با بکارگیری این مکانیزم، از لذتهای معمولی خود دست برداشته و کامیابیهایی را میپوید که با شرایط و مقررات جامعه سازگاری بیشتری دارد.
